Kaliningrad (Калининград)
PAŃSTWO: Rosja
OBWÓD: kaliningradzki
ARCHIDIECEZJA: moskiewska
Stolica i największe miasto tzw. Obwodu Kaliningradzkiego, będącego terytorium Federacji Rosyjskiej. Położone jest niedaleko ujścia rzeki Pregoły do Morza Bałtyckiego, a jego początki ściśle związane są z Zakonem Krzyżackim. W połowie XIII w. Krzyżacy wznieśli tu zamek, który nazwano Królewską Górą (Castrum de Conigsberg). Bardzo szybko wokół zamku powstała osada (tzw. Stare Miasto), a sama twierdza stała się rezydencją wielkiego marszałka zakonu. Na przełomie XIII i XIV w. rozpoczęto budowę kościoła katedralnego, któremu nadano imię św. Wojciecha, misjonarza wprowadzającego chrześcijaństwo w rejonie Sambii. Bardzo szybko rozwijała się też osada na sąsiedniej wyspie na Pregole. Nadano jej w roku 1300 prawa miejskie, a od wyspy, na której się znajdowała, otrzymała nazwę Knipawa.NWstąpienie do Hanzy iwynikające z tego przywileje doprowadziły do podniesienia rangi miasta na arenie międzynarodowej. W XV w. Knipawa oraz Stare Miasto kilkakrotnie przechodziły z rąk do rąk i ostatecznie, po pokoju toruńskim, od 1466 r. aż do połowy XVII w. stały się lennem Królestwa Polskiego. W tym czasie powołano do życia Uniwersytet Albertyna, któremu król ZygmuntAugust II nadał takie same prawa, jakie posiadała słynna Akademia Krakowska. W 1618 r. Prusy Książęce, na terenie których leżało miasto, przeszły we władanie elektorów brandenburskich i niemal 40 lat później uniezależniły się od Rzeczpospolitej.
W XVII w. po raz pierwszy oficjalnie pojawiła się nazwa Królewiec (Königsberg). Miasto powstało z połączenia trzech sąsiadujących ze sobą miast: Knipawy, Starego Miasta oraz Lipnika (Löbenicht). Otrzymało również nowy herb, w którym także połączono elementy wszystkich trzech dzielnic – biały krzyż i koronę ze Starego Miasta, koronę pomiędzy gwiazdami z Lipnika oraz koronę wśród myśliwskich rogów z Knipawy. Całość wieńczył pruski orzeł w koronie książęcej na głowie i inicjały Fryderyka Wilhelma. Warto podkreślić, że z Królewca pochodziło kilka znamienitych osób, znanych szeroko na całym świecie – przede wszystkim Immanuel
Kant, ceniony filozof i profesor na Uniwersytecie Królewieckim, oraz Leonhard Euler, matematyk, twórca teorii grafów. Najbardziej tragicznym okresem dla miasta był kwiecień 1945, kiedy to w wyniku długiego oblężenia Królewiec został zdobyty przez Armię Czerwoną. Zrujnowane i wyludnione miasto nigdy nie odzyskało już swojego blasku. Wiele z istniejących
zabytków, które przetrwały II wojnę światową, zostało celowo wyburzonych, w dużej mierze z powodów ideologicznych i chęci zerwania z niemiecką przeszłością. Zmieniono nawet nazwę miasta na Kaliningrad, na cześć znanego polityka radzieckiego Michaiła Kalinina.
Dziś w krajobrazie Kaliningradu dominują blokowiska i szerokie arterie przejazdowe. Zachowało się jednak kilka miejsc, w których choć częściowo poczuć można dawny klimat Królewca.
Katedra św. Wojciecha i Najświętszej Marii Panny
Powstała na wyspie Knipawie, na południe od zamku i terenu Starego Miasta. Budowę rozpoczęto około 1330 r., a z racji grząskiego gruntu należało wcześniej wbić w podłoże setki
dębowych pali. Materiał do budowy świątyni pozyskano z rozebranej poprzedniej katedry, która znajdowała się przy zamku. Kilkakrotnie przebudowana katedra była gotycką świątynią halową ze wspaniałym sklepieniem gwiaździstym i okazałym wyposażeniem wnętrza. Kościół był miejscem spoczynku wielu mistrzów krzyżackich, książąt pruskich oraz profesorów królewieckiego uniwersytetu. Niestety, w wyniku nalotów alianckich podczas II wojny światowej został niemal doszczętnie zniszczony. Prace w celu jego odbudowy rozpoczęto w 1992 r., z założeniem zachowania wyglądu świątyni z XIV w. Obecnie budowla nie pełni już funkcji
sakralnych, a w jej wnętrzu mieści się sala koncertowa oraz muzeum Immanuela Kanta, który został tu pochowany.
Zamek Krzyżacki
Gotycki zamek krzyżacki został wzniesiony w XIII w. Wielokrotnie przebudowywany, aż do końca II wojny światowej był symbolem Królewca. Całkowicie zniszczony i wypalony podczas bombardowań alianckich został ostatecznie rozebrany a pozostałości fundamentów wysadzono w powietrze. Na miejscu zamku postawiono dominujący w krajobrazie miasta tzw. Dom Sowietów. Istnieją plany odbudowy zamku, lecz z powodu braku funduszy ciągle jest to tylko pieśń przyszłości.
Warto również zobaczyć w Kaliningradzie:
• pozostałości dawnych fortyfikacji miejskich – basztę Wrangla i potężną basteję Der Dohna, w której mieści się Muzeum Bursztynu (www.ambermuseum.ru), oraz bramy Królewską i Brandenburską;
• dawny kościół katolicki pw. Świętej Rodziny – obecnie salę koncertową filharmonii;
• willowe osiedle Amalienau – najładniejszą ocalałą z wojny dzielnicę willową miasta.