Elbląg

PAŃSTWO: Polska                      
WOJEWÓDZTWO: warmińsko-mazurskie
POWIAT: elbląski                        
DIECEZJA: elbląska 
 
Jedno z najstarszych miast w Polsce założone w 1237 r. przez Krzyżaków. Od samego początku było centrum politycznym i administracyjnym państwa krzyżackiego. Zbudowany na południe od dzisiejszego centrum zamek był uważany za najpotężniejszy i najpiękniejszy po Malborku. W połowie XIV w. Elbląg przystąpił do Ligi Hanzeatyckiej i tym samym stał się jednym z ważniejszych miast w rejonie południowego Bałtyku, gdzie podstawą był handel morski. 
Osiedlali się tu również Niemcy z Saksonii, Westfalii i Lubeki, Holendrzy, Anglicy, Francuzi, a nawet Szkoci. Elbląscy kupcy zasiadali w radzie hanzeatyckiej w Brugii (mieście kantorowym) i decydowali o przyjmowaniu do związku nowych miast. Po klęsce Krzyżaków pod Grunwaldem mieszczanie elbląscy zdobyli zamek i wypędzili załogę, łącznie z tutejszym komturem, następnie zburzyli zamek. Już nieco wcześniej miasto zresztą zaczęło tracić na znaczeniu, zwłaszcza po przeniesieniu stolicy zakonu do pobliskiego Malborka oraz skierowaniu głównego ujścia Wisły do Gdańska, co utrudniło łączność ze światem i handel Elbląga. Wprawdzie w XVI i na początku XVII w. miasto przeżywało jeszcze okres rozwoju, ale już po potopie szwedzkim następował powolny jego upadek. Ostatecznie w XVIII w. stało się własnością Prus, a posiadłości ziemskie okolic zajął Fryderyk I Hohenzollern. Na początku XIX w. Elbląg był już tylko niewielkim portem rzecznym. Powstało wówczas jednak sporo zakładów przemysłowych, jak fabryka cygar, fabryka lokomotyw oraz samochodów. Jednym z najcięższych i najtragiczniejszych okresów w historii miasta był styczeń i luty 1945 r. W wyniku ciężkich walk Elbląg został niemal w całości obrócony w gruz. Zniszczona została zabytkowa zabudowa Starego Miasta, a także całe śródmieście. Zniszczeń dopełniła akcja „cały naród buduje swoją stolicę”, w wyniku której rozebrano niemal 80% ocalałej z pożogi wojennej zabytkowej zabudowy.
 
Katedra św. Mikołaja z cennym XIV- i XV-wiecznym wyposażeniem dominuje nad krajobrazem Elbląga. Jest jednym z najwyższych obiektów sakralnych w Polsce z wieżą o wysokości 97 m.
Wielokrotnie przebudowywana, jest trójnawową halą o charakterystycznych, odrębnych dla każdej nawy pokryciach dachowych. Niemal doszczętnie wypalona wewnątrz podczas II wojny światowej, została odbudowana i wyposażona w cenne elementy gotyckie pochodzące z różnych świątyń z Elbląga i okolic. Z dawnego wyposażenia kościoła ocalały gotyckie figury apostołów, grupa ukrzyżowania pełniąca funkcję ołtarza głównego, chrzcielnica z brązu z 1387 r. i gotycki relikwiarz Krzyża Św. Po wojnie świątynia została wyposażona w ołtarze pochodzące z innych kościołów Elbląga (trzech króli, słodowników, flisaków oraz Najświętszej Marii Panny). 
Warto dodać, że do połowy XVII w. filialnym kościołem elbląskiej katedry była gotycka świątynia pw. św. Jakuba Apostoła. Niestety została zniszczona i rozebrana.
 
 
Warto również zobaczyć w Elblągu:
• dawny kościół Świętego Ducha, część średniowiecznego zespołu szpitalnego – obecnie biblioteka wojewódzka;
• kościół podominikański NMP z przełomu XIII i XIV w. – obecnie Galeria EL;
• kościół bł. Doroty– przykład barokowej architektury sakralnej z rejonu Żuław; zbudowany w technologii szkieletowej, został przeniesiony tu ze wsi Kaczynos;
• kościół św. Antoniego z XIV w.
• ceglaną Bramę Targową z 1309 r. – jedyny zachowany fragment miejskich fortyfikacji; na jednym z pięter mieści się taras widokowy;
• ścieżkę kościelną – unikatowe przejście między kamienicami łączące trzy kościoły Starego Miasta: św. Ducha, św. Mikołaja oraz podominikański NMP.
 

 

 

Uwagi oraz sugestie

DO GÓRY